Mezopotamia - tabliczki gliniane
print this pageMezopotamia, leżąca na terenach między Eufratem i Tygrysem zasiedlana przez liczne plemiona jak Sumerowie, Akadyjczycy, Asyryjczycy, Amoryci, Huryci, Kasyci, Chaldejczycy była terenem na którym narodziła się pierwsza cywilizacja, gdzie zanotowano ślady obecności człowieka sprzed 100 tys. lat. Po okresie zbieractwa i myślistwa od VII tysiąclecia p.n.e. nastąpił okres stałego osadnictwa, wiążącego się z hodowlą. Od X w p.n.e. uprawiano tam pszenicę, proso i jęczmień. Gdy człowiek udomowił nowe gatunki roślin i zwierząt, zaczęto uprawiać rośliny strączkowe, figi oraz winną latorośl.
Stąd właśnie pochodzą pierwsze znane przekazy, które można byłoby nazwać początkiem książki kucharskiej, zapisanej na glinianych tabliczkach pismem klinowym. Spośród wielu odnalezionych, głównie w XIX w. tabliczek, przekazanych przez ich odkrywców m.in. do British Library, Biblioteki Kongresu, a także wielu ośrodków uniwersyteckich szczególnie w Stanach Zjednoczonych, jak Cornell University, Yale University, znalazło się (a co najmniej zostało już odczytanych) kilka tabliczek zawierających przepisy kulinarne.
Na trzech tabliczkach, przechowywanych w Yale University Library, sporządzonych ok. 1750 r. p.n.e., zapisano pismem klinowym 35 przepisów potraw przygotowywanych przez Akkadian. Wieloletnia praca wielu uczonych, w tym francuskiego historyka Jean Bottéro, po żmudnych badaniach zaowocowała przybliżeniem zwyczajów kulinarnych Babilończyków. Receptury datowane na okres panowania króla Hammurabiego spisane przez nieznanych pisarzy – kucharzy przeznaczone były raczej dla osób zaawansowanych w sztuce kulinarnej, gdyż zawierały krótkie informacje, dotyczące głównie składników, bez podanych miar i szczegółowych instrukcji przygotowania potraw. Były to dania głównie mięsne przeznaczone raczej dla wyższych sfer, z wieloma przyprawami, ale bez soli. W menu znajdowały się także ryby, chociaż nie ma zgodności w odczycie czy były to ryby świeże czy wędzone. (Carter 1985).
Wśród spisanych dań przeważał rodzaj gulaszu przygotowywanego z mięs z różnych gatunków zwierząt – popularnych owiec, kurczaków, lub bardziej ekskluzywnych gazeli i frankolin (bażantopodobnych ptaków), z dodatkiem przypraw wśród których popularna była cebula lub por oraz czosnek. Te warzywa dodawano także do rosołu. Wśród przepisów z tabliczek glinianych jest też barszcz przygotowywany z jagnięciny i buraków z dodatkiem czosnku i piwa. Wśród przypraw nie brak kminku i kolendry. Wszystkie dania były łatwe do przyrządzenia na otwartym ogniu. Dania z rzepy łączono ze smalcem, porem i rukolą (Van Wittenberghe 2015).
Poza recepturami z kolekcji Yale znane są także tabliczki z informacjami o popularnym napoju, jakim było piwo, raczej bezalkoholowe, chociaż przepisy na jego produkcję są raczej enigmatyczne, a bardziej znany jest hymn do Nikasi, bogini piwa, w którym podane są informacje o składnikach poddawanych fermentacji, wśród których był chleb, winogrona i miód (Sumerian Beer 2012).
Więcej informacji na temat kulinarnych zapisów z tabliczek klinowych w cytowanej literaturze, której wykaz znajduje się w Menu – Literatura oraz na wystawie przygotowanej przez Uniwersytet Yale: https://www.library.yale.edu/neareast/exhibitions/cuisine.html