Poetka, powieściopisarka, publicystka
Data urodzenia: 1892
Miejsce urodzenia: Wilno
Data śmierci: 23.11. 1980, Żnin
Debiut:
Wiersz Ave Caesar drukowany w piśmie młodzieżowym Pobudka, 1911 r.
Debiut książkowy: tom wierszy Na chwałę słońca, 1920 r.
Dzieciństwo i młodość spędziła w Wilnie - pochodziła ze znanej tam rodziny Niedziałkowskich. Nauki humanistyczne studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wybuchu I wojny światowej powróciła do Wilna, gdzie uczestniczyła w działalności konspiracyjnej i organizowała szkolnictwo polskie. Jako uczennica gimnazjum aktywnie działała w Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej, a następnie na studiach w Organizacji Młodzieży Niepodległej. Należała także do Polskiej Organizacji Wojskowej oraz Związku Patriotek i Ligi Kobiet, zaś w Związku Strzeleckim kierowała pracą kulturalno-oświatową.
W okresie międzywojennym publikowała głównie w czasopismach. Uczestniczyła też w życiu kulturalnym Wilna.
Na początku wojny 1939 r. Wanda Dobaczewska była wydawcą Gońca Porannego, który wychodził w Wilnie codziennie, także w niedziele i święta. Opisywał działania wojenne oraz dodawał otuchy Polakom. W 1940 r. została przez żandarmów litewskich aresztowana, a następnie przekazana w ręce gestapo i w końcu wywieziona do obozu w Ravensbruck. Po wojnie krótko pracowała w Bibliotece Narodowej, gdzie rozpoczęła na gorąco spisywać swoje traumatyczne wspomnienia obozowe. W 1946 r. zamieszkała w Toruniu. Jako autorka słuchowisk radiowych współpracowała z toruńską Rozgłośnią Polskiego Radia. Na potrzeby radiowe przygotowała też adaptację Emancypantek Prusa. W latach 1948- 1951 była kierownikiem literackim Toruńskiego Teatru Lalki i Aktora „Baj Pomorski”, dla którego napisała m.in. Świętego Mikołaja w Toruniu, Zimową bajkę, Lisa rudzielca oraz adaptację Ośmiu lalek i jednego misia Jurgielewiczowej. Ze względów rodzinnych w 1951 r. przeniosła się do Żnina, jednak podtrzymywała kontakty z toruńskim środowiskiem literackim, a nawet wstąpiła w 1976 r. w szeregi toruńskiego oddziału Związku Literatów Polskich. W roku 1964 napisała sztukę Jagiełło w Żninie, duże widowisko plenerowe, wyreżyserowane na 700-lecie miasta przez Czesławę Księską. Miasto Żnina nadało pisarce Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego.
Pochowana na cmentarzu w Żninie. Jedna ze żnińskich ulic została nazwana jej imieniem. Także powołane w 2007 roku w Żninie Stowarzyszenie Uniwersytet III Wieku otrzymało imię Wandy Dobaczewskiej. W 1988 roku imię Wandy Dobaczewskiej nadano także Szkole Podstawowej w Gąsawie.
Nagrody:
1935 – Nagroda im. Filomatów Pomorskich za powieść Zwycięstwo Józefa Żołądzia
1960 - nagroda w konkursie Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy i Wydawnictwa Morskiego za powieść historyczną Człowiek, którego nazywano diabłem
Odznaczenia:
1970 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Dorobek literacki
- Miniatura i inne nowele (okładkę wykonał Jerzy Hoppen), Wilno 1928
- Rycerki polskie, Warszawa : Biblioteka Dzieł Wyborowych (brak roku wydania)
- Kamienica za Ostrą Bramą : powieść, Wilno : Towarzystwo Wydaw. "Pogoń", 1928
- Wilno i Wileńszczyzna w latach 1914-1920 / oprac. Wanda Niedziałkowska-Dobaczewska, Wilno, 1934
- Kot w butach, 1936
- Dzieje kultury wileńskiej pomiędzy dwoma powstaniami, 1937
- Kupała (Noc świętojańska): Kupała (Noc świętojańska) : uroczystość ludowa z czasów dawnych w Ziemi Nowogródzko-Wileńskiej obchodzona : tekst uroczystości na miejscowych źródłach etnograficznych oparty / oprac. Wanda Dobaczewska ; motywy muzyczne ludowe dobrała Bronisława Gawrońska ; okł. wykonała Helena Schrammówna, Wilno, 1935 r.
- Zwycięstwo Józefa Żołądzia, Wilno : Księgarnia Wydaw. Józefa Zawadzkiego, 1938
- Kobiety z Ravensbruck, Warszawa : Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", 1946
- Złota studzienka, 1959
- Korzenie, Gdynia : Wydawnictwo Morskie, 1964
- Człowiek, którego nazywano diabłem, 1964
- Kim jest ten rudzielec, 1968
- Niedzisiejsi, Gdańsk : Wydaw. Morskie, 1973
- Nikt nie jest winien, Gdańsk : Wydaw. Morskie, 1970
- Społeczeństwo nie z tej ziemi, 1980
źródło:
Stefan Melkowski, Helena Bychowska, w: Toruński Słownik Biograficzny, tom II, pod redakcją Krzysztofa Mikulskiego, Towarzystwo Miłośników Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, 2000
Miesięcznik Literacki Akant http://akant.org/dodatki/517-helena-dobaczewska-skonieczka-poetka-z-rodu-niedziakowskich-
Plukitv.pl http://palukitv.pl/teksty/ludzie-paluk-i-zm/11404-zninskie-owoce-wilenskich-korzeni.html
Zobacz także:
do góry 
