|
Monuments of
Architecture of Kujavia-Pomerania Voivodeship, Poland
Zabytki architektury województwa
kujawsko-pomorskiego
|
Rogowo, pow. toruński,
gm. Lubicz
Kościół par. pw. Podwyższenia
Krzyża Św.
Powrót
do spisu zabytków >>>
|
Lokalizacja: Rogow, pow. toruński,
gm. Lubicz, południowa część wsi, w pobliżu rozwidlenia dróg
prowadzących z Turzna do Rogówka i z Brzeźna do Grębocina.
|
|
Datowanie: ok.
poł. XIV w. (XIII/XIV w.?), XIV/XV w., XVII w.
|
Technika,
materiał: Budowla
murowana z kamienia polnego; w cegle zrealizowano częściowo skarpy,
portale, niektóre obramienia okien, częściowo szczyt zachodni i w
całości szczyt wschodni.
|
Historia: Kościół w Rogowie został zbudowany ok. poł. XIV w.,
bądź wg innych źródeł, ok. 1300 r. W 1457 r. wieś, należąca do Zakonu
Krzyżackiego, została przekazana przez Kazimierza Jagiellończyka
Toruniowi. W XVI w. stopniowo grunty we wsi były oddawane w dzierżawę
mieszczanom wyznania protestanckiego, w konsekwencji w 1565 r. kościół
stał się kościołem protestanckim i pozostał nim aż do 1945 r. W tym
okresie notuje się kilka nieskutecznych prób odzyskania kościoła przez
biskupów chełmińskich, m.in. Kazimierza Jana Opalińskiego. W 1726 r.
wybudowano nad nawą sygnaturkę konstrukcji szachulcowej. Po II wojnie
światowej został przekazany katolikom. Początkowo był kościołem
filialnym parafii w Gostkowie, w 1986 r. została erygowana samodzielna
parafia.
|
|
Jest to jeden z ciekawszych wiejskich kościołów
gotyckich
okolic Torunia, o zachowanym pierwotnym charakterze
architektury oraz wyposażeniem z okresu użytkowania go przez
protestantów. Składa się z prostokątnej pojedynczej nawy i również
prostokątnego, przylegającego do niej prezbiterium. Obie te części
przykryte są wysokimi dwuspadowymi dachami. Wschodnia elewacja
prezbiterium, zwrócona w stronę drogi i pełniąca rolę fasady, jest
zwieńczona wysokim schodkowym szczytem nieco późniejszym niż sam
kościół, bo pochodzącym z przełomu XIV i XV w., dzielonym wysokimi
ostrołukowymi, tynkowanymi blendami umieszczonymi w pięciu osiach. W
elewacji tej znajduje się również ostrołukowe okno wchodzące w partię
szczytu, ujęte po bokach niżej umieszczonymi, ostrołukowymi blendami.
Elewacja zachodnia jest znacznie surowsza w wyrazie, znajduje się w
niej ostrołukowy ceglany portal o trzech bogato profilowanych uskokach.
Szczyt zachodni jest bardzo prosty, dekorowany jedynie trzema
ostrołukowymi blendami. Drugi portal prowadzi do kościoła od strony
południowej, poprzedza go niewielka kruchta z wydatnymi skarpami.
Wyposażenie
powstało prawie w całości w XVII i pocz. XVIII w. Składa się na nie:
ambona, ołtarz, chór muzyczny i konfesjonał. Do starszych elementów
wyposażenia należy jedynie chrzcielnica z XIV w., z pokrywą
późnobarokową z ok. 1720 r. Ołtarz główny, późnorenesansowy, z 1616 r.
był odnawiany w 1698 r. staraniem Marcina Richtera, starszego rady
kościelnej. Znajdują się w nim rzeźby Chrystusa Zmartwychwstałego oraz
obraz Ukrzyżowanie z pocz. XVII w. Ambona jest manierystyczna z pocz.
XVII w., jej koszt jest dzielony pilastrami hermowymi i zdobiony
malowanymi popiersiami Mojżesza, Melchizedecha i św. Pawła. Chór
muzyczny został ufundowany w 1700 r. przez Natana Dosse. Na dekorację
parapetu składa się sześć obrazów: Chrzest w Jordanie, Ostatnia
Wieczerza, Potop, Chrystus na morzu ratujący św. Piotra, Jonasz w
paszczy wieloryba, Zmartwychwstanie. Późnorenesansowy konfesjonał z 1.
poł. XVII w. jest dekorowany sceną ukazania się Chrystusa św. Marii
Magdalenie, po bokach postaciami alegorycznymi Wiary i Nadziei. Z
konfesjonałem wiąże się nazwisko Jakuba Klise, przy czym nie jest pewne
czy był to wykonawca dekoracji, czy fundator tego sprzętu.
Kościołowi towarzyszy neogotycka murowana dzwonnica, na której
zawieszono dzwon z 1545 r.
|
|
Bibliografia
- Katalog
Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11, Województwo
bydgoskie, z. 16, Powiat
toruński.
- P. Birecki, Sztuka
luterańska
na ziemi chełmińskiej od drugiej połowy XVI wieku do
pierwszej ćwierci XVIII wieku, Warszawa 2007.
|
Fotografie: Piotr
Kożurno,
Marek
Wieczorek
© ICIMSS |
W pobliżu:
|
|
|
