Wyspiański Stanisław

Data urodzenia
1889-12-29
Data śmierci
1911-03-02
profesje
malarz, architekt, projektant witraży, dramatopisarz, poeta, grafik, projektant mebli

Stanisław Wyspiański (ur. 15 stycznia 1869 w Krakowie, zm. 28 listopada 1907 w Krakowie). Polski artysta wszechstronnie utalentowany: malarz, grafik, architekt, projektant wnętrz. Także czołowy poeta polski, dramaturg, scenograf, działacz społeczny. Kształcił się w elitarnym gimnazjum św. Anny w Krakowie. Następnie w latach 1887-1890 i 1896-1897 uczęszczał na wykłady z historii, historii sztuki i literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim i rozpoczął studia malarskie w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. W roku 1890 odbył Grand Tour po Europie (Włochy i Szwajcaria Francja, Niemcy i Praga. W latach 1891-1894 trzykrotnie przebywał w Paryżu, uczył się w prywatnej Academie Colarrosi. W roku 1906 został profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, był także członkiem krakowskiej Rady Miejskiej. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Tworzył wiele dzieł które obecnie znajdują się w głównych muzeach polskich i zbiorach prywatnych. Jako pisarz związany z dramatem symbolicznym. Tworzył w epoce Młodej Polski. Uważany jest za czołowego przedstawiciela secesji w Polsce. Realizacje związane z architekturą: 1889 – praca w bazylice Mariackiej jako pomocnik techniczny i realizator wzorów mistrza Jana Matejki do polichromii ściennej. 1891 - projekt dekoracji praskiego Rudolfinum (w trakcie nauki w Paryżu) 1892 - projekt okna mariackiego do kościoła Najświętszej Marii Panny w Krakowie (z Mehofferem w Paryżu) 1892 - przygotowania do konkursu na okno witrażowe do Katedry we Lwowie 1893 - projekt witraży Śluby Jana Kazimierza i Polonia 1895 -1896 - polichromie do prezbiterium kościoła konwentu ojców Franciszkanów w Krakowie 1895 - projekt renowacji średniowiecznych witraży ocalałych po pożarze zakonnego kościoła ojców Dominikanów w Krakowie. 1896 – 1897 praca dokumentacyjna przy polichromii wnętrz w kościele św. Krzyża w Krakowie. 1896 - dokumentacja wnętrz wawelskich. 1897 – 1904 - witraże do ośmiu okien kościoła oo. Franciszkanów. Zaprojektował: Bóg Ojciec - Stań się, Cztery żywioły, Błogosławioną Salomeę oraz Stygmatyzację św. Franciszka, za który otrzymał nagrodę na wystawie sztuki religijnej w Krakowie. 1900 - praca nad projektami witraży wawelskich. 1904 - Projekty urządzenia "Świetlicy Bolesławowskiej" na wystawę jubileuszową Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie w siedzibie Towarzystwa - Pałacu Sztuki. 1904 - Projekty urządzenia wnętrz Domu Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie. 1904 - Projekty wnętrz mieszkania Żeleńskich. 1904 – 1905 - projekt witraża Apollo dla Domu Lekarskiego. 1904 – 1905 - praca nad koncepcją odnowy zabudowy wzgórza wawelskiego - Wawel-Akropolis (z Ekielskim). Wybrane źródła drukowane: Romanowska Marta, Stanisław Wyspiański. Kraków : Wydaw. Kluszczyński, [2004] Stanisław Wyspiański : artysta niepowtarzalny. Red. Katarzyna Beliniak et al. Warszawa : De Agostini Polska, cop. 2008. Okońska Alicja, Stanisław Wyspiański. Warszawa : Wiedza Powszechna, 1991. Taborski Roman, Stanisław Wyspiański der große Schöpfer der polnischen Moderne : anläßlich der Enthüllung der Wyspiański gewidmeten Gedenktafel in Wien. Wien : Zentrum für Verbreitung der Wissenschaft der Polnischen Akademie der Wissenschaften : 1996. Wybrane źródła internetowe: http://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-wyspianski https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Wyspia%C5%84ski http://mnk.pl/fotogalerie/wybrane-dziela-stanislawa-wyspianskiego http://www.wyspianski.mnw.art.pl/zbiory.html http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Wyspianski/Index.htm