- Budowa
- 1910-1913
Opis
Pałac Cytronów, obecnie Muzeum Historyczne przy ul. Warszawskiej 37 w Białymstoku. Budynek został wzniesiony w stylu secesyjnym według projektu nieznanego architekta w latach 1910-1913. Analogie do Pałacu Nowika przy ul. Lipowej wskazują, że projektantem obu budynków mogła być ta sama osoba.
Pałac Cytronów położony jest w północno-wschodniej pierzei ul. Warszawskiej w dzielnicy Bojary w Białymstoku, powstał na działce należącej w 1910 r. do Adolfa Kryńskiego. Prace budowlane prowadziło białostockie Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych Antoniego Roledera dla rodziny Lurie, która w 1923 r. sprzedała pałac Samuelowi Cytronowi, fabrykantowi z Supraśla. Jest to dwukondygnacyjny budynek zaprojektowany na rzucie prostokąta, przylegający dłuższym bokiem do ulicy, z wydatnym ryzalitem od strony podwórza i oficyną. Fasada jest symetryczna, podzielona lizenami w wielkim porządku z bogatą dekoracją sztukatorską w postaci gałązek laurowych, kwiatów słonecznika i festonów. Na osi budynku znajduje się okno w typie porte-fênetre wychodzące na owalny balkon. Środkowa część fasady zwieńczona jest szczytem z obeliskami i wazonami z płonącymi zniczami. Główne wejście do budynku, ujęte parą masywnych lizen połączonych gzymsem, zlokalizowane jest w skrajnej północno-zachodniej osi. W drugiej skrajnej osi znajduje się przejazd na podwórze zamknięty łukiem.
Wewnątrz został zachowany oryginalny wystrój z dekoracją sztukatorską sufitów, stolarką drzwiową, klatką schodową z marmurowymi stopniami i kutą balustradą. Oryginalne jest też kute ogrodzenie od strony ulicy. W okresie międzywojennym pomieszczenia na parterze wynajmowała kancelaria Izby Skarbowej, a następnie oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. W okresie II wojny światowej swoją siedzibę miało tutaj Towarzystwo Krajowe Prus Wschodnich, od 1947 r. Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie Milicja Obywatelska. W 1976 r. w budynku dawnego Pałacu Cytronów urządzono Muzeum Ruchu Rewolucyjnego, które następnie zostało przekształcone na Muzeum Historyczne. Placówka posiada bogate zbiory archiwaliów i ikonografii dokumentujące Białystok i Podlasie. Istnieje tu również Gabinet Numizmatyczny ze zbiorem 16 tys. monet i medali, a także dział poświęcony osadnictwu tatarskiemu na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim.
Galeria zdjęć
