Zakłady produkcyjne, restauracje, kawiarnie oraz rzemieślnicy branży żywnościowej od lat międzywojennych.

Zdecydowana większość z nich już nie istnieje.

TORUŃ

Browary

I. Browar Pomorski Józefa Chronowskiego

Mieścił się na Podgórzu, posiadał rozlewnie we wszystkich większych miastach Pomorza i Wielkopolski. Oferował, jak głosi przedwojenna reklama, wyśmienite piwa: „Śmietanka Pomorska”, „Karamel Pomorski” i „Koźlak” („Bok”).

II. Browar Toruński

Mieścił się przy ul. Browarnej 1/6. Filia Browaru „Kuntersztyn” Tow. Akc. Grudziądz

Produkował piwo o nazwie „Karamel z krawatem”, polecał „swoje znane z dobroci piwa w beczkach i butelkach”

III. Browar i Słodownia Kobylepole - Czerwona Droga 3

Tow. z ogr. Por. Oddział Toruński

Polecał piwa: Pilzner kobylepolski, Senator kobylepolski (piwo ciemne typu monachijskiego), Porter żywiecki, oryginalne Piwo grodziskie (prawie bez alkoholu) oraz Zdrój czerniewicki (naturalną woda leczniczo-stołowa) - reklam

Rozlewnie piwa

I. Browary Chełmińskie - Chełmińska 10.

II. Teofil Chmurzyński - Prosta 13

III. Henryk Eisenberg - Bydgoska 90

IV. ,Aleksander Freining - Podmurna 58/60

V. Antoni Grzanka - Żeglarska 6

VI. Jan Grzomiński - Grudziądzka 64/68

VII. Julian Michałowski - Sobieskiego 16

VIII. Jadwiga Pączkowska - Św. Ducha 11/13

IX. - Skierniewicki Browar Parowy W. Strakacza. Oddział Toruń - Czerwona Droga 33

X. Browar „Studnia Angielska” Własc. Pardon i Gerlach - Czerwona Droga 3

Gorzelnie

I. Państwowa Rektyfikacja Spirytusu

Mieściła się przy ul. Jana Olbrachta 14/16.

Obecnie jest to Polmos.

II. Fabryka Likierów i Wódek Aleksander Borowski - Grudziądzka 117

III. Fabryka Likierów, Gorzelnia Koniaków. Sułtan i S-ka. Nast. Wacław Maćkowiak.

Szeroka 24.

Posiadał reprezentacje w Grudziądzu, warszawie i Łodzi. W 1926 r. wyroby firmy otrzymały w Rzymie nagrodę, a rok później na Wystawie Przemysłu i Handlu w Paryżu otrzymały złoty medal. Fabryka produkowała wódkę o nazwie „Toruńskie krople życia”

IV. Wiktora Trafasa - „Pierwsza Polska Fabryka Wódek i Likierów” (z reklamy) - ul. Grudziądzka 74/76

V. Fabryki Likierów i wyrobów wódczanych Artur Gaede. Rektyfikacja Spirytusu - Stary Rynek 5

VI. Fabryka Likierów Pod „Łososiem” Leon Arendt - ul. Chełmińska 7

VII. Fabryka Wódek L. Horstiga.

Produkowała także ocet

VIII. Fabryka Wódek Dalkowski i S-ka - ul. Strumykowa.

Właścicielami byli bracia Ludwik i Roman Dalkowscy.

IX. Zakład Wacława Maćkowiaka - ul. Szeroka

Wytwórnie win

I „Torwin” - Jan Pankiewicz - ul. Chrobrego 49

II. Pomorski Przemysł Win Krajowych „Pomowino” - Abram Piner - ul. Grudziądzka 95

Działał w latach 1929-1935. „Interes nie przynosił jednak zysków, w 1931 r. komornik ogłosił licytację 100 butelek wina na poczet zaległych podatków, jakie musiał zapłacić Piner gminie żydowskiej. Kahał ściągał zaległości za pośrednictwem Wydziału Egzekucyjnego Magistratu”. W 1933 r. wytwórnię przejął Jeszyje Hersz Zamelman i prowadził ją przez zaledwie dwa lata pod nazwą „Polwin”.

źródło: Bieniaszewska Anna: Toruński pejzaż żydowski, wydaw. „Adam Marszałek”, Toruń 2013

Wytwórnie czekolady i słodyczy

I. Fabryka Czekolady, Cukrów i Pierników Miodowych

Mieściła się przy Mostowej 34. Właścicielem był Julius Buchmann. W 1921 r. przejęta została przez Ernsta Brooka.

II. Fabryka Cukierków, Czekolady i Drażetek

Mieściła się przy Kościuszki 41. Jej właścicielem był Józef Matusik

III. Ludwik König - Fabryka Cukierków

z siedzibą przy Targowej 12/20

L. König posiadał także palarnię kawy.

17.9.1948 postanowieniem Głównej Komisji do spraw upaństwowienia przedsiębiorstw została upaństwowiona (nr akt sprawy:Nr II.B. 64/47)

Przedsiębiorstwo przeszło na własność Państwa na zasadzie ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. (Dz. U. R. P. Nr 3, poz. 17), ogłoszony w Pomorskim Dzienniku Wojewódzkim Nr 29, poz. 322 z dnia 18 grudnia 1946 r. na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji do Spław upaństwowienia przedsiębiorstw w Bydgoszczy.

IV. Fabryka Cukierków i Czekolady Jan Zawiślewski - ul. Chrobrego 22

Fabryki pierników

I. Jana Ruchniewicza - ul. Kościuszki 32/36

Założona w 1907 r. , zatrudniała początkowo kilkanaście osób.

II. Hermanna i Richarda Thomasów, z o.o. - Rynek Nowomiejski 4

Założona w 1904 r, w 1924 r. wykupiona przez kapitana Ppińskiego. W latach dwudziestych produkowano ok. 400 ton wyrobów rocznie. Pierniki zdobywały renomę także poza granicami kraju, np. nagrodzone zostały złotym medalem na wystawie w Paryżu.

III. Gustawa Wessego - ul. Żółkiewskiego 32/ 34

Najstarsza i największa fabryka pierników w Polsce. Założona w 1763 r. „Wyroby jak najprzedniejszego smaku: pierniki miodowe, sucharki, keksy, pieczywo deserowe, makaroniki” (z reklamy)

Wytwórnie makaronu

I. Toruńska Fabryka Makaranu Sichtau i s-ka - Kościuszki 31

Przez torunian zwana była Nudelnfabrik. Założona w 1874 r. przez Ludwika Sichtaua i oprócz makaronu produkowała musztardę. Już w następnym roku fabryka zdobyła srebrny medal na wystawie w Królewcu, w Paryżu zaś już złoty medal. Następnym właścicielem został Walerian Waszczewski. Makaron produkowano nie tylko na rynek polski, ale też zagraniczne.W 1928 r. wybuch tam pożar, jednak fabrykę udało się odbudować. Niestety, nie przetrwała wielkiego kryzysu.

W czasie wojny pracowali tam więźniowie Fortu VIII.

II. Fabryka Makaronu Jakóba Wojno - ul. Kościuszki 37

Palarnie kawy

I. Bronisław Araczewski - róg Szewskiej i Chełmińskiej

II. Stanisław Grelewicz - ul. Wielkie Garbary

III. Ludwik Konig - ul. Targowa 12/ 20

IV. „Mocca” - Bracia Szarzyńscy - ul. Prosta 4

V. Karol Szymański - ul. Różana 1

VI. Richard Templin - ul. Szeroka 32

Założona w 1904 r.

VII. Palarnia Kawy K. Guczalski - ul. Strumykowa 9

VIII. Pierwsza Polska Palarnia Kawy (z reklamy) Feliks Leśniewski - ul. Szeroka 41

Producenci lodów

I. Feliks Jankowski - ul. Podmurna 46

II. Soravia et Toscani - Rynek Staromiejski 29

Wytwórnie lemoniady i wód

I. Wytwórnia wody sodowej i lemoniady Almy Eisenberg - ul. Mickiewicza 134

Działała w latach 1914-1936

Cukiernie i kawiarnie

I. Cukiernia Hoffmanna - Rynek Nowomiejski 12

Hoffmann był mistrzem piekarniczym. Oferował codziennie świeże ciasta, torty, sękacze, herbatniki oraz pierwszorzędny lokal kawiarniany (dane z przedwojennej reklamy)

II. Kawiarnia Stawskiego

III. Cukiernia i piekarnia Ludwika Barczyńskiego - ul. Prosta 6

IV. „Bristol” Feliksa Pomorskiego - ul. Szeroka 23

V. „Danka” Heleny Skibickiej - ul. Mickiewicza 59

VI. „Italja” Stanisława Hassa - ul. Królowej Jadwigi 13/15

VII. Kawiarnia Maxa Krűgera dawniej Dorsch - Rynek Staromiejski 18

VIII. „Mazurka” Elżbiety Heit - ul. Chełmińska 4

IX. Kawiarnia Laury Mroczkowskiej - ul. Sienkiewicza 5

X. „Pomorzanka” - ul. Szeroka 20

XI. „Savoy” Karola Nalaskowskiego - ul. Chełmińska 11

XII. „Udziałowa” - kawiarnia i cukiernia A. Stawskiego - ul. Szeroka 6

XIII. „Polonja” - restauracja i kawiarnia (dawniej „Thorner Hof”) - ul. Chełmińska

XIV. Cukiernia i kawiarnia Maxa Jacobiego - Eynek Staromiejski 16

„Specjalnością tej kafeterii były nadziewane rogaliki… Marcepany i sękacze należało zamawiać z wyprzedzeniem, ponieważ cieszyły się niesłabnącą popularnością. W 1902 e. cukiernik Jacobi został skazany przez sąd ławniczy na surową karę pieniężną 200 marek lub 40 dni więzienia, wyrok ten otrzymał za pozwolenie nagrodę hazardową w swoim lokalu”

Źródło: Bieniaszewska Anna: Toruński pejzaż żydowski, wydaw. „Adam Marszałek”, Toruń 2013, s. 179

XV. Kawiarnia i Cukiernia Nowak - ul. Szeroka 23.

„Pierwsze i najstarsze miejsce zamówień na torty i ciastka” (z reklamy)

XVI. „Bałtyk” Antoniego Stawskiego - ul. Szeroka 6

XVII. „Italjanka” Stanisława Hassa - ul. Mickiewicza 2/4

XVIII. Kawiarnia i Cukiernia „Popularna” Bronisławy Strażewskiej - ul. Łazienna 28

XIX. „Dwór Artusa” Łucjana Witka - Rynek Staromiejski 6

XX. „Europejska” Kazimierza Pomorskiego - ul. Szeroka 29, róg Łaziennej.

Działała do lat osiemdziesiątych.

XXI. Cukiernia Alfreda Weyny - ul. Strumykowa

Działała w latach powojennych. Obecnie jest tam kawiarnia „Friends”.

XXII. Kawiarnia Poznańskiego - Rynek Staromiejski

Restauracje

I. Restauracja Dwór Artusa - Rynek Staromiejski 6

II. Władysław Autenrieb - Wyszynk III - ul. Nadbrzeżna

III. „Bristol” - Jana Pomorskiego - ul. Szeroka 23

IV. „Hungaria” - Teofila Chmurzyńskiego - ul. Prosta 19

V. Hotel „Monopol” - Bolesława Chodkowskiego - Rynek Nowomiejski 5

VI. Hotel „Rzymski” - Hieronim Chojnacki - Rynek Nowomiejski 2

VII. Restauracja Józefa Raniszewskiego - ul. Grudziądzka 95

VIII. Restauracja „Pod Dzwonem” Franciszka Kadukowskiego - Plac Bankowy

Obecnie mieści się tu piwiarnia

IX. Restauracja „Pod Złotą Kotwicą” Wiktorii Dittman - ul. Łazienna

X. Restauracja „Esplanada” - ul. Konopnickiej

Był to „elegancko urządzony lokal z atrakcyjnym programem artystycznym…Grała tu doborowa orkiestra „Big-Boys jazzband”. W niedziele i święta organizowano w tym lokalu popołudniowe „fivy”, zabawę urozmaicało włoskie trio, wykonujące ewolucje taneczne i akrobatyczne”

Źródło: Bieniaszewska Anna: Toruński pejzaż żydowski, wydaw. „Adam Marszałek”, Toruń 2013, s. 179

XI. Restauracja „Pod Orłem” - ul. Mostowa

„W restauracji czynnej do godz. 5 rano przygrywała orkiestra „The Lucky Boys”. Występowali tam również goście zagraniczni: niemiecki duet taneczny „Heinrich”, siostry Negresco oraz węgierska tancerka Kitty Dessy”

Restauracja jest miescem akcji powieści toruńskiej pisarki Marii Bogusławskiej „Gospoda Pod Modrym fartuszkiem”

Źródło: Bieniaszewska Anna: Toruński pejzaż żydowski, wydaw. „Adam Marszałek”, Toruń 2013, s. 179

XII. Restauracja koszerna Hany Sznelling - ul. Żeglarska 7

XIII. Gospoda „Modry Fartuch” - Rynek Nowomiejski

To jeden z najstarszych lokali gastronomicznych w Toruniu. W latach 1892-1912 właścicielem był Hugo Gutzeit. Początkowo była to tylko gospoda, w latach trzydziestych także hotel.

XIV. „Gospoda” Izydora Skoka - ul. Sukiennicza 20

XV. Restauracja Hartwiga Kantorowicza - ul. Szeroka 18

Kantorowicz posiadał też skład wódek i probiernię. Firma słynęła z renomowanych win i likierów, które wysyłano do wielu krajów od Chin po Brazylię. W 1939 r. przedsiębiorstwo zostało sprzedane Bankowi Przemysłowców, a właściciel wyjechał do Niemiec.

XVI. „Pomorzanka” - ul. Szeroka 20

XVII. „Bar Bałtyk” Antoniego Stawskiego - ul. Szeroka 6

XVIII. „Bar Satyr” Włodzimierza Hermanowskiego - ul. Łazienna 13

XIX. Restauracja „Cristal” Alojzego Kluge - ul. Św. Katarzyny 7

XX. „Gospoda Murarska” Wojciecha Borlika - Rynek Nowomiejski 17

XXI. „Eldorado” Stanisława Żółtowskiego - Szosa Chełmińska 53/55

XXII. „Pod Strzechą” Leona Gabryelewicza - ul. Chełmińska 22

XXIII. „Royal” Konstantego Koperskiego - Królowej Jadwigi 11

XXIV. „Tivoli” Zofii Grześkowiak - ul. Bydgoska 12

Piekarnie

I. Ludwik Barczyński - ul. Prosta 6

II. Stanisław Bączkowski - Rynek Staromiejski 9

III. Helena Bestrzyńska - ul. Kopernika 4

IV. Reinhold Binder - ul. Podgórna 12

V. Ludwik Bonin - Most Pauliński 4

VI. Jan Chodkowski - ul. Przy Rzeźni 37

VII. Mieczysław Chudziński - ul. Kościuszki 47

VIII. Jan Czechowski - ul. Prosta 17 i Wielkie Garbary 14

IX. Józef Dejewski - ul. Prosta 3

X. Maks Dołęga - ul. Bydgoska 58

XI. Jan Ehlert - ul. Wybickiego 62

XII. Emma Gehrtz - ul. Mickiewicza 83

XIII. Paweł Haberland - ul. Grudziądzka 130

XIV. Stanisław Jałoszyński - ul. Chełmińska 18

XV. Feliks Jastrzębski - ul. Warszawska 10/12

XVI. Wincenty Jędrusiak - ul. Przy Rzeźni 37

XVII. Jan Juekiewicz - ul. Kopernika 21

XVIII. Paweł Jurkiewicz - ul. Mostowa 26

XIX. F. Kamulla - ul. Podgórna 70

XX. Józef Kaniewski - ul. Lubicka 70

XXI. Maria Kapaczewska - Szosa Chełmińska 157

XXII. Kazimierz Kaszewski - Szosa Chełmińska 84

XXIII. Feliks Kilanowski - ul. Lubicka 24

XXIV. Aleksander Klejnowski - ul. Kościuszki 78

XXV. Jan Sliżewski - ul. Prosta 11/ 13

XXVI. Toruńska Fabryka Chleba - Grudziądzka 106

Oferowała także toruńskie pierniki i cukierki. Posiadała „składy we wszystkich częściach miasta”

Jadłodajnie

I. Jan Bucholz - Rynek Staromiejski 25

II. Franciszek Czarnecki - Most Pauliński 6

III. Kazimierz Czekała - ul. Sukiennicza 4

IV. Stanisław Dąbrowski - ul. Żeglarska 27

V. Czesław Deczyński - ul. Żeglarska 13

VI. „Złoty Ul” W. Derenia - ul. Mickiewicza 78

VII. Stanisława Doroszewska - ul. Jagiellończyka 8

VIII. Józef Falęcki - ul. Mickiewicza 106

IX. Małgorzata Freichelówna - Rynek Nowomiejski 7

X. Maria Górna - ul. Prosta 30

XI. Jan Górny - Kępa Wessego

XII. Klara Kisielewska - ul. Prosta 37

XIII. Stanisława Kotecka - ul. Sienkiewicza 49

XIV. Helena Kruszka - ul. Rabiańska 15

XV. Stanisława Kucek - ul. Żeglarska 24

XVI. Daniela Łabuda - Rynek Staromiejski 16

XVII. Sara Bela Moszkiewiczowa - Most Pauliński 1/ Strumykowa 21

XVIII. Teresa Mielczarek - ul. Mickiewicza 93

XIX. Antonina Nelkowska - ul. Prosta 24

XX. Abrama Moszkiewicza - ul. Szewska 6

Młyny

I. Toruński Młyn Parowy Leopolda Rychtera - ul. Kościuszki 77/79

Założony w 1887 r. Młyn żytni, pszenny i kaszarnia. Mógł na dobę „przerobić” 135 ton.

II. Młyn Lubicki (spółka) - ul. Kopernika 10

III. Toruńska Spółdzielnia Handlowa - ul. Kościuszki 77/79

IV. Toruński Młyn Zamkowy Riberta Hortego - ul. Przedzamcze 2

V. Młyn Zygmunta Hozakowskiego - ul. Mostowa 12

VI. Młyn Lucjana Tomaszewskiego - ul. Mostowa 40

VII. Toruński Młyn S. Tomaszewskiego - ul. Szczytna 13 (biuro), Młyn parowy Lulkowo

Wytwórnie octu

I. Wytwórnia Mikołaja Liśniewicza - ul. Kochanowskiego 1a

II. „Polski Przemysł Wódczany” Sp. Akc. Fabryka Octu w Starogardzie. Skład Toruń.

ul. Franciszkańska 6

III. Karol Zawiślewski - Rynek Staromiejski 12

OLEJARNIE

I. Laengnera i Illgnera - ul. Dworcowa 18/22

Założona została w 1882 r., znana jest też jako Dom Przemysłowo-Handlowy „Chemart”.

Wytwarzała olej rycynowy, rzepakowy i kokosowy.

Franciszka Woytona - ul. Grudziądzka 13/15

Powstała w 1904 r. Produkowała olej rzepakowy, sojowy, rycynowy i kokosowy.

W latach późniejszych zmieniała właścicieli oraz nazwy na Przemysł Tłuszczowy S-ka kom. „Copra” oraz A. Mazur i S-ka.

III. Olejarnia “Pomerania” . Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa z o.o. - ul. Dworcowa 18/22

Główna reprezentacja Firmy Laengner-Illgner

Wytwarzała oleje jadalne, techniczne i makuchy.

Fabryka Mączki Ziemniaczanej

Wytwórnie soków owocowych

I. Erdmann Lange - ul. Wiązowa 10

II. Wacław Maćkowiak - ul. Szeroka 24

Wędzarnie ryb

I. Leon Grabowski - ul. Szczytna 5

Przetwórstwo mięsne

I. Pomorskie Zakłady Jajczarsko-Drobiarskie

Zakład powstał na Podgórzu w pomieszczeniach po tamtejszych fortach i początkowo zaliczany był do największych w branży. W latach dziewięćdziesiątych zakład dotknęły problemy finansowe, w końcu przejęli go Francuzi i przemianowali na „Drosed”, który jednak spłonął 28 stycznia 2008 r. Obecnie na terenie zakładu stoi budynek mieszkalny. Także dawny biurowiec zaadaptowano na cele mieszkalne.

Źródło: http://e-wietor.pl/?p=2669

II. Tormięs - Targowa

Toruńską miejską rzeźnię wybudowano w latach 1883-1884. W latach dwudziestych XX w. były już trzy hale, chłodnie, składnica skór, osobne stajnie do spędu zwierząt oraz budynek administracji. Zakład działał bardzo prężnie do lat dziewięćdziesiątych, także jako spółka. W 1995 r. akcje spółki przejął NFI Foksal, jednak powoli Tormięs przestawał przynosić dochody. Cztery lata później wybuchł ogromny pożar, po którym zakład praktycznie przestał istnieć. Aktualnie przy Targowej są jedynie ruiny.

III. Wytwórnia Bekonów i Szynek S. Jaugsch i S-ka

Powstała w 1924 r. terenie Rzeźni Miejskiej najpierw jako firma eksportująca trzodę chlewną. W 1936 r. po wybudowaniu bekoniarni, stała się jednym z największych zakładów przemysłu spożywczego na Pomorzu.

IV. Przetwórnia i Pakownia Smalcu „Standard” - ul. Grudziądzka 124/126

Wybudowana w 1930 r. była pierwszym tego rodzaju zakładem w Polsce. „Miał duże znaczenie dla regulacji rynku wewnętrznego w handlu smalcem, wpływając tym samym na zmniejszenie importu smalcu rafinowanego z zagranicy”.

Źródło: za: Historia Torunia pod red. Mariana Biskupa, t. III cz. II, Wydaw. TNT, Toruń, 2006.

V. Mleczarnia Centralna Sp. zz n. odp. - ul. Chrobrego 9

„Wytwórnia masła deserowego i różnych gatunków sera. Mleko butelkowe i śmietankowe najlepszej jakości. Dostawcy wojskowi” (z reklamy)

BYDGOSZCZ

Dom Rzemieślniczy w Bydgoszczy mieścił się przy Jagiellońskiej 10. W 1938 r.

Pierwszą cukiernię w Bydgoszczy założył w 1892 r. Stanisław Ganasiński.

Cukiernie, kawiarnie i wytwórnie słodkości

I. Cukiernia i kawiarnia W. Jakubowskiego - ul. Niedźwiedzia 9

II. Cukiernia i Kawiarnia Ganasińskiego - ul. Jezuicka 12

Najstarsza polska kawiarnia i cukiernia w Bydgoszczy. Rok założenia 1904 (z reklamy)

III. Piekarnia i Cukiernia Kawiarnia Franciszek Strączkowski - ul. Śniadeckich 57

Oferowała „wyborowe pieczywo. Dostawa w dom” (z reklamy)

IV. Piekarnia i Cukiernia Czesława Adamkiewicza - ul. Toruńska 65

V. Piekarnia i Cukiernia Wincentego Bigońskiego - ul. Świętojańska 2

VI. Piekarnia i Cukiernia Franciszek Jakubowski - ul. Grunwaldzka 88

Przyjmowała „wszelkie zamówienia na pieczywo i wyroby cukiernicze

VII. „Cafe Club” - kawiarnia i cukiernia - ul. Gdańska 22

Polecała „wyborową kawę oraz dobre ciastka

VIII. Cukiernia Jana Mellera - ul. Śniadeckich 41

Polecała „swoje wyśmienite wyroby na bale karnawałowe: torty, pączki, faworki, cukry, czekolady tabliczkowe, pierniki, marcypany, herbatniki.

IX. Cukiernia-Kawiarnia „Ziemiańska” - ul. Długa 29

„poleca dobrą kawę i znane z dobroci wyroby cukiernicze”

X. Cukiernia „Pomorzanka” - ul. Świętojańska 21

Właściciel Jan Wróbelpolecał „wyśmienite ciastka, torty, pączki itd. Własnego wyrobu, dostawa w dom. Miłe lokale i koncert radiowy”

XI. E. Bandurski Cukiernia i Kawiarnia „Promień” - ul. Śniadeckich 21

XII. R. Stenzel Cukiernia i Kawiarnia - Gdańska 5

XIII. Cukiernia i Kawiarnia W. Bigoński - ul. Gdańska róg Świętojańskiej

Filia - Kordeckiego róg Św. Trójcy

XII. Piekarnia i Cukiernia Tomasz Marmurowicz - Zbożowt Rynek 12

XIII. Cukiernia „Grey” - ul. Gdańska 35

„w myśl starej tradycji spotyka się elita w cukierni Grey’a”

XIV. Cukiernia i Kawiarnia W. Jakubowskiego - ul. Niedźwiedzia 9

Zapraszała na „dobrą kawę i wyborowe ciastka”

Restauracje

I. Restauracja i cukiernia „Berendt” Jana Dawidowskiego - Dworcowa 6

Oferowała „śniadania, obiady-kolacje oraz wyśmienite ciastka i kawę”

II. Restauracja „Do Sentka” - ul. Śniadeckich 32

„Lokal familijny, pierwszorzędna kuchnia, ciepłe i zimne zakąski, dobrze pielęgnowane napoje - ceny niskie” (z reklamy)

III. „Gastronomja” Hotel i Restauracja Hieronima Katorskiego - ul. Dworcowa 19

IV. „Harmonia” - ul. Marcinkowskiego 12

V. „Imperial” Modrzejewskiego - ul. Dworcowa 92

VI. Restauracja Leona Glapy - ul. Grunwaldzka 159/ 1

VII. „Ameryka” - ul. Gdańska 46

VIII. „Bagatela” - ul. Jagiellońska 34

IX. „Bagatela” Gomulskiego - ul. Frankego 9

X. Cukiernia-Kawiarnia-Restauracja Józefa Berendta - ul. Dworcowa 6

XI. Restauracja Wincentego Bociańskiego - ul. Poznańska 19

XII. Restauracja „Pod Słońcem” F. Bociackiego - Bocianowo 32

XIII. Restauracja „Hala Targowa” Stanisława Nowaka - ul. Podwale 7

XIV. Kasyno Cywilne - ul. Gdańska 20

XV. Restauracja Rzeźni Miejskiej Teodora Kocerki - ul. Jagiellońska 49

XVI. Restauracja Jakóba Przybyła - ul. Grunwaldzka 4

XVII. Restauracja i Winiarnia Wincentego Łapy - Rynek Marszałka Piłsudskiego 21

XVIII. „Monopol” Stefana Limińskiego - ul. Gdańska 51

XIX. Restauracja „Złoty Róg” - ul. Grunwaldzka 54

XX. „Pod Dzwonem” Stefana Żukowskiego - Wełniany Rynek 2

Wytwórnie czekolady i słodyczy

I. Wytwórnia Cukrów i Czekolady Bogusław Dost - ul. Jagiellońska 2

Polecała „wyborowej jakości konfekty koniakowe, pralinki, czekolady i czekoladki w wielkim wyborze znanej jakości”

II. Fabryka Cukierków i Czekolady „Lukullus”

Powstała ok. 1918 r.

Produkowała kuwerturę oraz wyroby czekoladowe. W latach dwudziestych zakład miał już sieć sklepów firmowych w większych miastach Pomorza oraz blisko 250 pracowników.

Po wojnie przejęta przez państwo i połączona z „Fabryką Braci Tysler” utworzyła „Jutrzenkę”.

W 1993 roku firma przekształciła się w spółkę pracowniczą pod nazwą „Przedsiębiorstwo Cukiernicze Jutrzenka S.A.”

III. Fabryka Cukierków i Czekolady Braci Tysler

Założona w 1922 roku, zatrudniała ok. 70 osób.

Po wojnie przejęta przez państwo i połączona z fabryką „Lukullus” utworzyła „Jutrzenkę”.

W 1993 roku firma przekształciła się w spółkę pracowniczą pod nazwą „Przedsiębiorstwo Cukiernicze Jutrzenka S.A.”

Historia „Jutrzenki” : http://www.hurtidetal.pl/article/art_id,751-/rozmowa-miesiaca/

IV. Fabryka Cukierków i Czekolady „Holandia”

V. Fabryka Cukierków i Czekolady „Roma”

VI. Fabryka i Hurtownia Surowców Cukierniczych B. Fons i Ska - Bydgoszcz,

ul. Sobieskiego 6

„Najstarsza chrześcijańska fabryka i hurtownia surowców cukierniczych” polecała :niezrównanej jakości kuwerturę, grylaż, masy: marcypanową i percypanową oraz wszelkie inne surowce cukiernicze”. Na życzenie klientów wysyłano „opróbkowane oferty” (z reklamy).

postanowieniem Głównej Komisji do spraw upaństwowienia przedsiębiorstw

została upaństwowiona (nr akt sprawy: Nr II.B 63/47).

Przedsiębiorstwo przeszło na własność Państwa na zasadzie ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. (Dz. U. R. P. Nr 3, poz. 17), ogłoszony w Pomorskim Dzienniku Wojewódzkim Nr 29, poz. 322 z dnia 18 grudnia 1946 r. na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji do Spraw upaństwowienia przedsiębiorstw w Bydgoszczy.

XVII. Fabryka Cukrów i Czekolady L. Kędziorski - ul. Sienkiewicza 8

VII. Pomorska Fabryka Czekolady i Kakao „Bałtyk” - ul. Ślusarska 2

Polecała dla cukierników i piekarzy kuwertury deserowe i mleczne, „marcypan i masę marcypanową (percypan)”, masło kakaowe, kakao, grylaż oraz „w wielkim wyborze”:

Czekolady tabliczkowe, bloki i łomy czekoladowe.

VIII. Wytwórnia Cukrów i Czekolady Stanisław Małecki - ul. Kujawska 2

IX. Fabryka Cukrów i Czekolady K. Wakowski - ul. Śniadeckich 29

„poleca znane z dobroci swe wyroby. Specj. ceny dla pp. Hurtowników i odsprzedawców”

X. Wytwórnia cukrów, czekolady i drażetek wł. Roman Kołodziejczak - ul. Hetmańska 31

XI. Wytwórnia Cukrów i Czekolady Stanisław Południk - ul. Dworcowa

XII. Wytwórnia Cukrów i czekolady M. Przybylski - ul. Gdańska 12

XIII. Wytwórnia Wafli - ul. Sobieskiego 2

„Firma chrześcijańska poleca wafle cukiernicze na torty, foremki i wafelki owocowe do lodów, tutki w wielkim wyborze, wyborowej jakości, po niskich cenach”

Różne

I. Bydgoska Fabryka Środków Spożywczych „Omega” Zygmunt J. Kosiński i SKA - ul. Gdańska 143

„Przezorny fachowiec używa jedynie Kosińskiego proszek do pieczenia „Omega” zupełnie bez posmaku, krem waniliowy o silnym smaku i kolorze jajka. Przyprawa do pierników, aromaty, esencje, olejki, żelatyna w proszku. Specjalność: puder kukurydzowy i pszenny. Fabrykaty odznaczone kilkakrotnie najwyższymi nagrodami”

II. Składnica Przetworów młynarskich Bernard Reysowski - Św. Trójcy 16

Młyn Chobielin

III. Fabryka Konserw i Wyrobów Mięsnych A.W. Achtel - ul. Gdańska 73

Filia - ul. Focha 2

Fabryka otrzymała za swoje wyroby w 1933 r. Grand Prix i Złoty Medal w Londynie

IV. Spółka Zakupu i Sprzedaży przy Cechu Rzeźnicko-Wędliniarskim w Bydgoszczy - ul. Jagiellońska 82

V. Piotr Wolniewicz - ul. Niedźwiedzia 5-7

„wyrąb pierwszorzędne jakości mięsa i sprzedaż wszelkiego rodzaju wędlin własnego wyrobu”

VI. Sylwester Tepper Rzeźnictwo i Wędliniarstwo - ul. Poznańska 10

VII. Bydgoska Fabryka Maszyn Rzeźniczych Max Zimmermann - ul. Jagiellońska 50

VIII. Rafineria spirytusu Augusta Frankego

Działała w latach 1827-1945. Pozostałe po niej zabytkowe budynki poprzemysłowe są elementami Wenecji Bydgoskiej.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Rafineria_spirytusu_Augusta_Frankego

IX. Bydgoska Fabryka Makaronu i Środków Spożywczych - ul. Chrobrego 20

Powstała w latach dwudziestych. Właścicielem był Józef Hȁusler. W latach trzydziestych produkowano również budynie, leguminy, galaretki, olejki, esencje do ciasta i proszki do pieczenia. W 1937 roku firma zatrudniała 77 pracowników. Po wojnie fabrykę upaństwowiono i nadano nazwę „Bydgoska Wytwórnia Makaronu”. W latach siedemdziesiątych uległa likwidacji. Obecnie frontowy budynek zajmuje Przychodnia "Chrobrego".

X. Browar przy ul. Ustronie. Powstał w 1858 r. a jego właścicielem był Juliusz Strelow..

Po wojnie znacjonalizowany i przemianowany na Zakłady Piwowarskie w Bydgoszczy. W 1960 r. roku połączony z browarem grudziądzkim, a w 1992 r. sprywatyzowany. Firma otrzymała nazwę Kujawiak Browary Byd

XI. Parowa Fabryka Wódek i Likierów B. Lisewskiego - Św. Trójcy 13

XII. Rzeźnia Miejska - ul. Jagiellońska 51, 53 i 55

Restauracje

I. „Dom Rzemieślniczy” - ul. Jagiellońska 10

Polecał „sale do zebrań, obiady i kolacje”

II. Restauracja Hotelu „Pod Orłem” - ul. Gdańska

III.„Gastronomia” - ul. Dworcowa

IV. Pałacyk Blumwego” -

Obecnie znajduje się tutaj Radio PiK

V. Restauracja Elysium - róg Gdańskiej i Mickiewicza

VI. Restauracja „Bristol”

VII. „Resursa Kupiecka” - ul. Jagiellońska 13

„Najpopularniejsza restauracja miasta Bydgoszczy pod kierownictwem Jana Sentkowskiego.

Ogród Koncertowy - Sale na teatry, koncerty i bale” (z reklamy)

GRUDZIĄDZ

Restauracja „Mazurka” Kabaret-dancing. Właściciel: Umiński Konrad - ul. 23 Stycznia 15

ŻNIN

Browar Parowy, ul. Mickiewicza

Powstał na początku XX wieku. Właścicielem był Niemiec Dallmann, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości - Zygmunt Zgorzalewicz, któremu w 1942 r. odebrano zakład i oddano Paulowi Rommlowi. Po wojnie na krótki czas browar wrócił do właściciela, ale już w 1952 r. przejęło go państwo, a następnie przekazany został w zarząd i użytkowanie Bydgoskim Zakładom Piwowarskim i Słodowniczym a po zmianach ustrojowych - Browarom Bydgoskim. Od 1996 r.- Żnin Browar Sp. z o. o.

Historia żnińskiego piwowarstwa: http://www.browar.biz/forum/showthread.php?t=50699

FORDON

Wytwórnia Win i Soków Owocowych w Fordonie

Powstała w 1927 r.

INOWROCŁAW

Cukiernia i Kawiarnia W. Bagaziński - ul. Marszałka Piłsudskiego 4 a

ŚWIECIE

Cukiernia H. Kucharskiego - ul. Pierackiego

Polecała „znane ze swej jakości ciastka i torty”